Informacja w sprawie zmiany zasad dotyczących uprawnień do świadczeń opiekuńczych od 1 stycznia 2024 r.

     Zgodnie z art. 63 ust. 16 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. 2023 r. poz. 1429), tut. Organ informuje, że od dnia 1 stycznia 2024 r. zmieniają się zasady dotyczące uprawnień do świadczeń opiekuńczych /świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna/.

     Zgodnie z art. 63 ww. ustawy wszystkie osoby pobierające dotychczas świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna będą mogły pozostać w obowiązującym systemie prawnym. Osoby te zachowują nabyte prawa również z dniem otrzymania każdego kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności, jednak wtedy warunkiem zachowania prawa do ww. świadczenia jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie, po otrzymaniu nowego orzeczenia, złożenie w tut. Organie wniosku o ustalenie prawa, odpowiednio, do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.

     Istotne jest również to, że osoby, które zdecydują o pozostaniu na obowiązujących zasadach, czyli osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna nadal nie będą mogły podejmować żadnego zatrudnienia.

     Osoby pobierające obecnie świadczenie pielęgnacyjne, które sprawują opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18. roku życia i które będą chciały po 31 grudnia 2023 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, (czyli m. in. z możliwością podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez ograniczeń) muszą po tej dacie zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie obowiązujących przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów.

     Dodatkowo, w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach będzie sprawował opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności (ze wskazaniami) lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego będzie mogła zostać podwyższona o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka – warunkiem jest złożenie wniosku przez opiekuna o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego,

     Pamiętać należy, że świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach przysługiwać będzie, jeżeli osoba sprawuje opiekę nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji                                   i edukacji – tylko do ukończenia 18 roku życia osoby z niepełnosprawnością.

     Po 18 roku życia osoba z niepełnosprawnością będzie mogła przejść na świadczenie wspierające. Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzić oraz świadczenie to wypłacać będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym. Kwota świadczenia wspierającego będzie zależna od uzyskanej punktacji w skali potrzeby wsparcia od 70 do 100 punktów. Osobom z największą potrzebą wsparcia (najwyższą punktacją) świadczenie wspierające będzie przysługiwało już od 1 stycznia 2024 r., a kolejne grupy będą mogły się starać o ww. świadczenie w roku 2025 i w roku 2026.

Świadczenie wspierające to świadczenie, które będzie kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, a nie do osoby sprawującej opiekę.

     Z powyższego wynika kolejna ważna zmiana: świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, albo zasiłek dla opiekuna nie będzie przysługiwać osobie sprawującej opiekę, jeżeli osobie wymagającej opieki zostanie przyznane prawo do świadczenia wspierającego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Dlatego, jeśli osoba z niepełnosprawnością, która ukończyła 18 rok życia lub osoba uprawniona do jej reprezentowania zdecyduje o złożeniu wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, jest zobowiązana poinformować o tym fakcie organ wypłacający obecne świadczenia opiekuńcze, ponieważ wypłata świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna podlega wtedy wstrzymaniu.

W przypadku odmowy przyznania przez ZUS osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia, odpowiednio świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, zostaną wypłacone od miesiąca, w którym wstrzymano ich wypłatę do końca okresu, na jaki je przyznano.

     Jeśli po dniu 1 stycznia 2024 roku osoba sprawująca opiekę zdecyduje o rezygnacji z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego w związku z zamiarem ubiegania się o świadczenie wspierające przez członka rodziny, nad którym sprawuje opiekę, osoba ta nie będzie mogła ponownie ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r. w przypadku, gdy otrzyma decyzję odmawiającą prawa do świadczenia wspierającego w ZUS.

     Podkreślić należy także, że w przypadku, gdy za ten sam okres zostanie wypłacone osobie z niepełnosprawnością świadczenie wspierające, a osobie sprawującej opiekę świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna, wyżej wymienione świadczenia opiekuńcze będą uznane, odpowiednio, za nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna i zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych będą podlegać zwrotowi łącznie
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

     W przypadku uzyskania prawa do świadczenia wspierającego przez osobę z niepełnosprawnością, osoba, która sprawuje nad nią opiekę, wspólnie z nią zamieszkuje i gospodaruje oraz nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielania wsparcia tejże osobie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie opłacał opiekunowi składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, ze zm.). Prawo do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje tylko jednej osobie.